Kolibries, Karaoke en Kussengevechten

Oi vanuit Curitiba!
Voor een uitgebreid fotoverslag van onze belevenissen, zie Wim’s fotopagina http://www.flickr.com/photos/wimgevonden/collections/72157615106699810/ . Hij zet alles online om het met jullie te delen, maar ook als backup voor zichzelf. Laat je niet afschrikken door de hoeveelheid tekst en foto’s. Ga lekker met je laptop en een biertje op een terrasje zitten, of lees elke dag in je lunchpauze een paar alinea’s en kijk naar de bijpassende fotoset :)
We waren er voor gewaarschuwd: saudades! Een terugverlangen naar Rio dat ingaat zodra je er vertrokken bent. Een simpele oplossing is om gewoon te blijven en het niet over een mogelijk vertrek te hebben.
We waren inmiddels onderdeel van de familie en zijn nog twee weken bij Dona Gui gebleven. Elke ochtend kwam ze even kijken hoe het met ons ging, terwijl wij aan onze café da manhã zaten en ons krantje lazen. We kochten O Dia van onze bejaarde krantenman, die elke ochtend voor dag en dauw het nieuws de 132 treden de heuvel op tilde. Het is het type krant waarin meer aandacht is voor Big Brother (Brazilianen zijn geobsedeerd met trashy televisie, dit is inmiddels seizoen 9) dan voor wereldnieuws, maar het was goed voor ons Portugees en onze vriendinnen Gabi en Kamille schrijven voor de cultuursectie. Nederland heeft drie keer de krant gehaald: de vliegramp bij schiphol, de arrestatie van een potentiele schoolmoordenaar en een foto van premier Balkenende die voetbalshirtjes ruilt met president Lula. We hielden er verder een rustige routine op na. Als de laatste bloco uitgetrommeld is realiseert Rio zich langzamerhand dat de zomer voorbij is en het jaar weer begint. We hadden de grote toeristische trekpleisters inmiddels wel gezien en nestelden ons met enige regelmaat op het strand van ipanema. Daar rond strandpost 9, liggend in het fijne witte zand en met spectaculaire rotspartijen aan weerszijden krijg je de indruk dat carioca’s de mooiste mensen op aarde zijn. Afgetrainde en perfect gebruinde lichamen, de mannen in speedo’s en de vrouwen in de fio-dental, de tandenflossbikini, spelen samen volleybal of koelen af in de branding. ’s Avonds ging ik vaak een stukje hardlopen langs het strand en ook Wim heeft eens zes van de acht kilometer die Copacabana op en neer telt gerend. Dat, en meermaal daags de traptreden naar huis hield ons in vorm.
Vooral na een avondje stevig drinken hadden we dat nodig. Of na een uitgebreide maaltijd. Brazilianen houden van goed eten en veel ook. Vooral bij rodizo restaurants, waar je onbeperkt kan eten, moet je broekriem een tandje losser. Meestal zijn dat churrascarias, barbecuerestaurants waar elke paar minuten iemand met een ander soort versgegrild vlees langskomt om er een stukje van op je bordje te snijden. Nu zijn we geen enorme vleeseters, dus lopen we daar doorgaans aan voorbij. Maar een pizza-rodizio voor omgerekend drie euro dertig wilden we wel eens proberen. Het concept is geniaal, ipv een hele pizza krijg je de hele tijd een stukje van een van de 50 verschillende soorten die ze hebben aangeboden. Zo heb je extra variatie. Zeker omdat je aan het einde ook zoete pizza’s krijgt met chocolade en aardbeien en ander lekkers. Je hebt alleen ook een goede zelfcontrole nodig en daarom zijn er ook Brazilianen met overgewicht. En voelde ik me de rest van de dag misselijk. Meestal gaan we nu naar buffet restaurants waar je bord gewogen wordt en je per kilo afrekent. Zo kan je zo veel of weinig eten als je wil, zelf zorgen dat je genoeg groente binnenkrijgt en voorkomen dat je per ongeluk iets onsmakelijks zoals ingewanden bestelt. Er geldt altijd een eenheidsprijs, witte rijst kost hetzelfde als vlees of vis. Soms hebben ze zelfs goede sushi. Ideaal!
Een goede maaltijd is uiteraard belangrijk als je het uitgaansleven induikt, waar het bier rijkelijk vloeit. Soms uit blik of van de tap maar meestal uit een 600ml fles met kleine glaasjes erbij om gezamelijk te nuttigen. Dit is het enige land dat ik ken waar je bier uit kleinere glazen kan drinken dan in Nederland. Een bijzonder memorabele avond Lapa eindigde voor mij met Kamille, Jordan en Crystal in Karaokebar “Sal e Pimenta”. Jordan is een vijfentwintig jarige Amerikaan met warrig haar en een baardje, die enigzins normaal overkomt. Totdat hij gaat dansen. De bewegingen die hij dan maakt doen denken aan de video bij “Praise You” van Fatboy Slim. Ik was er van overtuigd dat hij dingen zag die wij stervelingen niet kunnen waarnemen, denkbeeldige danspartners bijvoorbeeld. En inderdaad, hij vertelde dat hij de muziek niet alleen hoorde maar ook visualiseerde. Binnenkort is die jongen een youtube hit, geloof me. Crystal, eveneens een kwart eeuw, was tot twee maanden geleden een private banker in Singapore. Veel van haar collega’s waren de laan uitgestuurd vanwege de crisis en het grote geld dat ze verdiende woog niet meer op tegen de gewetensbezwaren die haar werk opriep. Vandaar dat ze van de ene op de andere dag haar baan heeft opgezegd, haar relatie heeft verbroken en met een enkeltje naar Sao Paulo is vertrokken. En dat vanuit het conservatieve Singapore, waar het bezit van kauwgom verboden is en een picknick met 8 mensen onder het samenscholingsverbod valt. Mooi vind ik dat, als mensen ineens die knoop durven door te hakken en het avontuur tegemoet gaan. Het was een prachtig gezelschap om mee in een voor de rest volledig heterovrije karaokebar te staan, met als master of ceremonies een verveelde drag queen die haar minachting voor ons gringos maar moeilijk kon verbergen. Wij vonden onszelf te gek! Na onze vertolking van Summer Lovin’ uit Grease, kraaide ik uit “We are so f*cking cute!”, een uitroep die me de rest van onze tijd in Rio is blijven achtervolgen.
Achtervolgd ben ik ook tijdens een uitstapje met Crystal, met wie ik ongeveer een week ben opgetrokken. We waren op de boot gestapt naar een klein eiland in de baai. Het was een warme dag en ze wapperde zichzelf koelte toe met een waaiertje. Ze zag er uit als het stereotypische Aziatische schoolmeisje. Ze heeft ook een Pikachu handdoek, had recentelijk nog een cavia luisterend naar de naam Creampuff, en gebruikt regelmatig dit soort smileys ^^ in haar gezicht en geschrift. Het eiland is het type dat catert aan lokale toeristen met een klein budget. Geen verharde wegen, geen auto’s, maar ook viezige stranden en als topattracties peddelzwanen en een steen die ooit eens een keer in een sprookje genoemd zou zijn. Na een uurtje rondwandelen werd het dus biertjes aan het strand tot de boot ’s avonds weer terug ging. Tijdens het wachten op de boot werd Crystal ‘ontdekt’ door een groep met schoolkinderen. ‘Komen jullie uit China?’ vroegen ze. ‘En wat betekent Konichiwa?’. Zij spreekt geen woord Portugees, dus ik gaf zo goed en zo kwaad als het ging antwoord. Toen was het ijs eenmaal gebroken en begonnen ze foto’s te maken, niet een of twee maar minstens twintig. Het verbaasde me nogal, want er wordt vaak gezegd dat Braziliaanse paspoorten erg waardevol zijn op de zwarte markt omdat je Brazilianen hebt in alle soorten en maten en kleuren van de regenboog. Het resultaat van veel immigratie en interculturele liefdesbabies. We hebben er erg om moeten lachen, een maand geleden inmiddels. Onlangs kreeg ik een update van haar, ze is (onder ‘lichte’ druk van haar familie) teruggekeerd naar Singapore en heeft inmiddels een nieuwe baan om de handelsbetrekkingen tussen daar en Latijns-Amerika te versterken. Ik hoop dat het haar beter bevalt dan het bankieren, wat ze omschreef als: “Selling your soul... For a LOT of money”.
Uiteindelijk hebben we dan toch alle lieve mensen in Rio gedag gezegd, met de intentie om nog eens terug te keren. Na een afsluitend avondje groengekleurd bier in een Ierse pub (die heb je overal ter wereld) hebben we de grote stad verruild voor een dunbevolkt tropisch eiland: Ilha Grande. In het grote Brazilië was het maar een babystapje, 2 uur per bus en 1 uur per boot, maar het bracht ons naar een klein paradijs. Bij aankomst regende echter dat het goot, en terwijl Wim bij de haven een kopje koffie zat te drinken ben ik in de vallende duisternis op zoektocht naar huisvesting gegaan. We hadden nog even het idee om te gaan kamperen, maar dat leek me een natte en benauwende boel en ik ben blij dat ik nog even doorgewandeld ben. Uiteindelijk vond ik aan het einde van een lang en donker pad Aratinga, de pousada van Rennie Jackson (maar Brazilianen zeggen Hennie), een Schots-Australische oudere dame die op dit eiland ter grootte van Texel een aards paradijs had gevonden. Het bleek, zoals ze zei, mijn ‘lucky day’. Het ontbijt wat ze ons voorschotelde, met rijstepudding en vers fruit en sterke koffie en allerhande ander lekkers was elke dag een goede reden om op te staan. En na een dag avonturieren stond er steevast een afternoon-tea op ons te wachten, vergezeld door inspirerende levensverhalen. Rennie heeft zo veel gereisd en zoveel stoere baantjes gehad (zoals garnalenvisser na haar studie onderwijskunde, en ambtenaar van onderwijs tussen de aborigines), dat Wim op een gegeven moment zijn meerdere erkende met de uitspraak ‘baas-boven-baas’.
Ilha Grande is bedekt met atlantisch regenwoud. We hoefden niet meer dan een minuut of vijf te lopen om de tekenen van beschaving achter ons te laten en een mooie wandeling te beginnen. Onderweg vergaapten we ons dan aan de slangen, die spinnen, de vlinders, de mieren die in kolonne blaadjes verplaatsten en de paarse bloesem die fel afstak tegen het groen. Soms hoorden we apen, maar ze waren moeilijk te zien. We troffen een vijftien meter hoge waterval, die we krachtig op onze kop lieten kletteren. Ook verkenden we een verlaten gevangenis van het militaire regime en werden we op de terugweg ingehaald door de duisternis. Dat gaf ons de gelegenheid om van de vuurvliegjes langs het pad te genieten, hoewel het oppassen was waar je je voeten neerzette. We zijn de jongsten niet meer, hoewel we ons er wel naar gedragen :) Tijdens onze tocht naar een van de mooiste stranden van Brazilië, en daarmee dus ter wereld, liepen we in de stromende regen. Ach ja, het heet niets voor niets REGENwoud. Maar de weergoden waren ons gunstig gezind, want toen onze voeten het hagelwitte zand van Lopes Mendes betraden, dat knarst onder je voeten als verse sneeuw, brak de zon door. Tijdens een boottochtje bleek dat het op dit eiland in de ene baai kan regenen en in de volgende stralend kan zijn. Heerlijk zonnebaden op het dek, en bij regen een uitstapje met een snorkel naar de onderwaterwereld. In de avond flanneerden we over de boulevard, dronken een biertje in het zand en gingen naar de ijssalon. Ook die zijn in Brazilië self-service en per-kilo, iets waar de Nederlandse keuringsdienst vast van zou gruwelen.We maakten er een sport van om smaken van onuitspreekbare vruchten uit te proberen. Ook mais-ijs en pompoen-kokos-ijs passeerden de revue. En vanuit de hangmat voor onze deur observeerden we de beija flor, bloemenkusser, bij ons beter bekend als de kolibrie. Zoef, daar is een klein groen wezentje tussen de rode bloemen. De vleugeltjes klapperen zo snel dat je ze niet ziet. Dan gaat de gekromde snavel de bloem in, niet keurig tussen de blaadjes door zoals we altijd dachten, maar via een zelfgeprikt gaatje waar de nectar zit. Na een aantal vlugge kusjes is onze vriend weer weg, zoef. Dit tot frustratie van Wim, die alle soorten vogels die hij tegenkomt wil fotograferen maar er bij de kolibrie niet in slaagt. Het beestje is nou eenmaal sneller dan zijn eigen schaduw. Bij ons vertrek na een week haalde Rennie nog even het moment boven dat we als verzopen katjes kwamen binnenwandelen. ‘Je ziet er nu tien jaar jonger uit’ zei ze tegen Wim, en hij glunderde.
Nog altijd in de staat Rio de Janeiro, twee uur verder langs de kust, troffen we Paraty. Een goed gepreserveerd koloniaal stadje met een autovrij centrum, waarvan de straten aan de haven tweemaal daags onder water kwamen te staan. Overdag naar het strand en ’s avonds een beetje rondstruinen tussen de witte huisjes met de kleurige deuren en kozijnen, het goede leven gaat maar voort! Er waren ook toffe watervallen in de buurt, waaronder een waar je als van een glijbaan af kon roetsjen. Ik voelde me een echte Tarzan, en ook Wim durfde er uiteindelijk vanaf om met een plons in de poel eronder te belanden. Achter een andere waterval zat een grot verborgen, tot de grote gruwel van mijn vader zag hij me er in verdwijnen. ‘Levensgevaarlijk!’ riep hij nog. En terwijl omstanders hem in het Portugees gerust probeerden te stellen zei hei ‘Zie je wel, ze zeggen dat je niet goed bij je hoofd bent!’. Maar floep, daar ging ik toch, om na een halve minuut stroomafwaarts onder een grote rots vandaan te kruipen. Paraty is ook een gebied waar veel cachaça gedestilleerd wordt. Tot ons bezoek aan een alambique, waar ze deze sterke drank die de basis vormt van de nationale cocktail caipirinha stoken, noemde Wim het meestal Kinshasa (naar de Afrikaanse hoofdstad). Na het proeven van een tiental varianten, op een lege maag rond het middaguur, zijn we kenners. Het basisingredient is suikerriet en de enkele jaren op eikenhout gerijpte variant glijdt naarbinnen als een prima whisky. De fabriekscachaça die meestal in je drankje verwerkt wordt is puur slechts goed om de barbecue mee aan te steken, maar die kost dan ook nog geen twee euro voor een liter.
Nog eens 6 uur met de bus en weer een compleet ander tempo: São Paulo. Een van de drie grootste metropolen ter wereld, we wilden er gewoon even aan proeven. Drie dagen en dan weer terug de natuur in. Dat dachten we tenminste, maar we bleven er twee weken, couchsurfend bij Aniella en haar moeder Esperança (jawel: Hoop). We waren te gast in hun appartementje in gebouwencomplex Porto Seguro (veilige haven), want in Sampa woont de hele middenklasse in gated communities, achter twee linies security. De lokale oplossing voor de enorme kloof in Brazilië tussen de haves- en de have-nots. Twee spontane dames, niet een klein beetje maf en daarmee een perfecte match voor Wim en mij, we voelden ons thuis daar op 12 hoog in de stadsjungle. Sampa lijkt nooit op te houden, hoge gebouwen in alle richtingen en 24 uurs varianten van alles. Ooit op zondagnacht een warenhuisformaat dierenwinkel nodig gehad? Wij wel, want Ani zat zonder papegaaienvoer en gelukkig konden we er terecht. Een goede mega-stad heeft natuurlijk ook stadsparken en São Paulo heeft met Ibrapuera een fijn exemplaar. Spannende gebouwen van modernist Niemeyer, met leuke musea en veel gras eromheen om slapen, te frisbee-en, te picknicken en te kussenvechten. Kussenvechten? Jawel, net als Amsterdam deed ook SP mee met de ‘World Pillowfight Day’. Toen we eindelijk een parkeerplaats hadden gevonden was het evenement al in volle gang en vlogen de veren in het rond terwijl achthonderd man er lustig op los mepten. Ani en ik doken er, gewapend met zojuist aangeschafte hoofdkussens, midden in en gingen elkaar en willekeurige omstanders te lijf. Een foto van ons onderlinge duel heeft een nationaal tijdschrigft gehaald, ik word dus beroemd in Brazilië. Het artikel staat ook online: http://www.terra.com.br/istoe/edicoes/2057/artigo131228-1.htm . Wim stond ondertussen ook de reizende reporter uit te hangen, maar toen hij vond dat hij genoeg mooie plaatjes geschoten had wierp hij zich in het strijdgewoel. Die grijsaard tussen alle jongelui trok veel bekijks en op een gegeven moment werd er van alle kanten op hem ingemept. Hij verweerde zich kranig en zijn belagers dropen af. Vervolgens had hij het op mij gemunt. Met een intimiderend oorlogsgezicht ging hij me te lijf. Ik hield me een beetje in en daarnaast was mijn kussen al op sterven na dood, waarop Wim bijna mijn neus brak en ik sterretjes zag. Bedankt pa! Het gaat nog altijd heel goed tussen ons :)
Sampa is, net als New York, een stad van immigranten. Toen de slavernij werd afgeschaft kwamen ze met scheepsvrachten uit Italië en Duitsland en ook uit Libanon en Japan. Nergens buiten Japan heb je meer Japanners dan hier. Veel van hen wonen in Liberdade en dat maakt het de perfecte plek om jezelf te verwennen met Japanse specialiteiten zoals sushi, okinomiyaki en... karaoke. Weer met een bende couchsurfers, maar nu met een oudere Japanse dame als ceremoniemeester en mijn vader naast me aan tafel. Nadat ik met Aniella ‘Barbie Girl’ in duet had gezongen kon ik ook Wim het podium op krijgen. Hij kwam eerst met smoesjes dat hij de teksten niet kende en niet vlug genoeg kon meelezen. Hij was wel de enige van het gezelschap die überhaupt een getrainde stem heeft. Ikzelf red het zingen in het spelletje guitar hero nog niet eens op easy. Mijn schaamte opzij zetten kan ik des te beter. Uiteindelijk hebben we samen uit volle borst ‘Do-re-mi’ uit the sound of music en ‘singing in the rain’ gezongen, what a glorious feeling!
We hebben nog een andere primeur beleefd: Wim en ik hebben onze allereerste dansles gehad. We waren toch echt van plan om alleen maar mee te kijken toen Esperança ons meenam naar haar klasje, maar kennen inmiddels de basispasjes van de samba gafiera. Piso-piso-um, piso-piso-dois. Ik was de jongste deelnemer en heb geoefend met een dame van ruim drie keer mijn leeftijd die links en rechts niet meer zo goed uit elkaar kon houden, gelukkig heb ik niet op haar in orthopedisch schoeisel gestoken tenen getrapt. Mijn eigen motorisch geheugen is ook niet zo sterk, dus ik denk dat ik veel lessen nodig zal hebben om met zekere pas een danspartner te kunnen leiden. Toch is het iets wat ik wel graag zou leren. Hier zie je veel vaker dan in Nederland jonge mensen in paren dansen, misschien heeft het iets met het inherente ritmegevoel van de Brazilianen te maken. Het is mooi om naar te kijken, maar ook frustrerend om langs de zijlijn te blijven staan. Hoe heerlijk moet het zijn om een mooie vrouw ten dans te vragen en vervolgens samen over de dansvloer te zwieren en zwaaien. Na onze les zijn we meteen met Ani meegegaan naar een forró dansclub. Het lijkt op de meeste fronten een gewone discotheek, maar er staat een live band die traditionele muziek uit het noordoosten speelt (met accordeon) en de dansvloer is gevuld met koppels. Lucas, een goede vriend van Ani, was mijn danscoach. Af en toe kwam hij met een partner voor me op de proppen. Ik voelde me nogal een houten klaas tegenover die dames die in het Portugees adviezen gaven die ik wel kon vertalen, maar niet kon opvolgen. Volgende keer verschijn ik beter voorbereid. Nu was mijn voornaamste wapenfeit de zinnetjes die Lucas me eveneens geleerd heeft. Vooral ‘chega ai boneca’ werkt goed om het ijs te breken. Uit de mond van een local klinkt ‘kom hier poppetje’ ongelofelijk fout, maar uitgesproken door een gringo schijnt het iets ontwapenends te hebben en levert het steevast een glimlach op.
Ook Esperança heeft ons het nodige Portugees bijgebracht, ze geeft Engelse les een haar filosofie is dat je de ‘bad words’ moet kennen om te weten dat je ze niet hoort uit te spreken. Daarnaast is ze een meester in (flauw) dubbelzinnig taalgebruik en nu weten we wat er bedoeld wordt met papayas, meloenen, wortels en tomaten. Die laatste twee zijn een traditioneel cadeau aan de aanstaande bruid op vrijgezellenfeestjes. Een veiliger keuze dan slangen, die in de stad zelf niet voorkomen maar waar ze in sampa wel een apart instituut voor hebben. De beestjes worden daar gemolken om antigif te produceren en zijn ook te bekijken in een grote slangenzoo. Erg gaaf om een cobra diep in de ogen te kijken, hoewel ze nagenoeg blind zijn en je waarnemen door je geur en lichaamswarmte. Zo is são paulo buitengewoon leerzaam gebleken. We zijn daarnaast uitgebreid gecultureerd in allerlei musea en expositieruimtes, de beste boekhandel van brazilië (waar ik ‘Kikker vindt een vriend’ van Max Velthuijs in het Portugees voor Aniella heb gekocht) en bij een optreden van Rio’s symfonieorkest in de sala São Paulo, omgebouwd van wachtkamer in een treinstation tot uitstekende concertzaal.
Met pasen hebben we ons tegoed gedaan aan een maaltijd in een goede churrascaria. Het was er niet druk, want de meeste mensen zaten bij familie thuis. Dat betekende dat er heel veel aandacht van het personeel voor ons was, je kreeg niet eens de kans om je eigen stoel aan te schuiven. Met behulp van een kaartje dat aan de ene kant rood en aan de andere kant groen is geef je aan of je meer vlees wil of niet. Lag het op groen, dan stonden er soms wel drie heren om je eten aan te bieden. Van de allerbeste stukjes koe en lamskoteletjes tot aan een spies met kippenhartjes. Wim werd er een beetje gestressed van, hij werd elke keer midden in een verhaal onderbroken. Toen hij een botje afkloof stond er voor hij het had neergelegd al een garcom naast hem met een schaaltje water met citroen om zijn vingers te spoelen. Onze culinaire ervaring werd verder verrijkt met torta holandês als toetje, een baksel met een soort pudding en chocola en een bodem en tussenlaag van biscuitjes. Voor mij niet bijzonder Hollands, maar Wim herkende het van vroeger en vermoedt dat het inmiddels geëvolueerd is tot onze geliefde tom-pouce.
Hiermee besluit ik de samenvatting van onze belevenissen tot ongeveer een week geleden. Ons vertrek vanuit de goede zorgen van Ani en Esperança betekende ook ons vertrek uit de tropen, São Paulo ligt ongeveer op de keerkring. Inmiddels zijn we via de stranden van Florianopolis in Curitiba gekomen, met doorreisplannen via de watervallen van Foz do Iguaçu. We zijn op weg naar de zuidgrens van onze reis: Buenos Aires en Santiago de Chili. Ik wil daar vrienden bezoeken, om vervolgens de naderende winter te ontlopen door terug te keren naar tropische oorden. Ons volgende bericht zal minder lang op zich laten wachten, ik zal er vandaag nog aan beginnen.
Abraço,
Martin en Wim