Tango in de Herfst

Hola Holanda!
Zomer in jullie bol? Wij zijn net van een uitstapje in Uruguay naar een herfstig Buenos Aires teruggekeerd, op doortocht richting Mendoza in midwest Argentinië. We drinken nog één keer een kopje koffie met mijn studiegenootje Floor, die hier tango, filosofie en andere levenswijsheden is komen studeren. Drie-en-een-half jaar geleden was ze bij mij op bezoek in NYC en nu waren Wim en ik twee weken onderdeel van haar uitwisselervaring. Vanaf ons hoekje in de huiskamer waren we getuige van de ups en de downs (en uit ervaring weet ik dat het dan fijn is om bezoek te hebben). Vooral veel ups, want Floor heeft een nieuwe vlam. Het was erg leuk om haar in fladderstemming te treffen omdat ze zo blij is met Yuri, een Nederlandse Porteño (=inwoner van Buenos Aires) met wie we heel veel gelachen hebben.

Buenos Aires is een stad van brede avenida’s met statige gebouwen erlangs, die sterk aan Parijs doet denken. Mooie hekwerkjes,oude bomen en historische confiteria’s geven de gelegenheid tot eindeloos veel mooiewandelingen onderbroken door kopjes koffie. Een van die wandelingen voerde ons naar het kerkhof van Recoleta, een stad-in-de-stad voor mensen die heel erg rijk waren en dat ook na hun dood nog wilden laten zien. Het is zo exhibitionistisch dat de meeste cryptes glazen deuren hebben waardoor je de kisten van allerhande sjieke houtsoorten gewoon ziet staan. De enige levende inwoners zijn de katten die op de uitbundig versierde monumenten voor pampus liggen en geen boodschap hebben aan al dat gepats. Toeristen zoals wij zijn duidelijk wel onder de indruk van de torenhoge grafmonumenten en willen natuurlijk ook allemaal even het graf van Evita bezoeken. Als je om daar te komen een beetje rond dwaalt zie je ook heel veel graven die al jaren niet meer onderhouden worden. Het dakraampje is gebroken, de kisten van de aristocraten staan voor je neus te verrotten, een plant heeft zich meester gemaakt van de privé-kapel en zilvergrijze spinnenwebben sieren de voordeur. Vergane glorie.

Zo is het eigenlijk in heel Buenos Aires. Sinds de economie in 2002 volledig gecrashed is lijkt elk onderhoud aan publieke voorzieningen opgehouden te zijn. Het materieel van metrolijn A dateert vermoedelijk nog uit de jaren veertig, met een houten interieur. Je loopt in sommige straten op een verzameling gaten met een beetje stoep en moet dan ook nog hondedrollen ontwijken net als in de tijd toen we dat in Nederland nog zonder tussen-n schreven. Af en toe een poepstap is onvermijdelijk. De luchtkwaliteit is op sommige dagen bedroevend, het is eigenlijk altijd spitsuur en de stad wordt doorsneden door de breedste stedelijke verkeersader ter wereld. Elke avond vindt er een ontploffing van vuilnis in de stad plaats. De buiten gezette zakken worden uiteengereten door de freelance recyclaars, die karton, plastic en metaal afvoeren en met de rest de straat bemesten. Wonder boven wonder is het grootste deel de volgende ochtend toch weer opgeruimd, maar Brazilië is duidelijk een stuk schoner. Nu ben ik wel van meer vergane glorie getuige geweest, maar de tragiek hier heeft me wel geraakt. Vooral ook de onverwachts grote zichtbaarheid van de armoede, die hier in tegenstelling tot andere plaatsen niet wordt weggemoffeld. Kleine kampementen daklozen, onder hen kinderen en bejaarden, liggen hier niet alleen onder viaducten maar staan ook semi-permanent op het plein voor het parlement en in de portiek van een grote zakenbank. Wat ooit een (te) sterke staat geweest is heeft nu geen greep meer op de sociale problematiek.

Elke dag passeerden we meerdere groepen demonstranten, naast dwaze moeders en Falkland-veteranen, ook obers en leraren die te weinig verdienen. De eerste aanblik van de psychologiefaculteit hier is meer die van een kraakpand dan van een instelling voor hoger onderwijs. Het hele gebouw is van binnen behangen met spandoeken van socialistische/anarchistische aard. De nauwe gangen zijn niet berekend op de enorme massa studenten die er doorheen krioelt.De vrije centimeters die nog over zijn zijn voorbehouden aan A4tjes waarin psychoanalytische diensten worden aangeboden. Die vind je niet alleen daar, maar ook in elke metro, bushalte en telefooncel (waar ze om de aandacht strijden met flyers van escort-services). In Buenos Aires lijkt de helft van de beroepsbevolking uit (werkloze) psychologen te bestaan. Maar dan wel ‘echte’ ga-maar-op-de-sofa-liggen-en-vertel-me-je-dromen Freudianen, Jungerianen en aanhangers van ene Lacahn. Gek om te zien dat een traditie die in Nederland in een handjevol colleges als gedateerd wordt afgedaan hier nog dominant is. Je vraagt je af of het de geestelijke gezondheid van de Porteños echt ten goede komt, of dat al die therapeuten om aan werk te komen geen problemen gaan zien die er eigenlijk niet zijn. Toch is er zeker ook zichbare psychische problematiek om aan te pakken. Nergens heb ik zoveel eng dunne meisjes gezien als in Buenos Aires. Misschien besluiten ze maar helemaal niet meer te eten vanwege het deeg (pizza), deeg (empanadas) en nog meer deeg (pasta) dieet dat hun stadsgenoten er op na houden. Werk aan de winkel voor al die droomduiders en andere zieleknijpers!

Ondanks mijn wat bleke schets hierboven heeft Buenos Aires ontzettend veel te bieden. Er is een rijk aanbod aan musea waaronder het MALBA, het Latijns Amerikaanse zusje van het MOMA. Een ideaal overzicht van postcoloniale kunst op het continent, met de dikkerdjes van Bottero en een besnord zelfportret van Kahlo en daarnaast spannende tijdelijke exposities. We waren bijzonder gecharmeerd van het houten bankje waar we op zaten, waarvan de latjes aan het uiteinde veranderden in een spaghetti die door de centrale hal heenklom en tien meter verder op een andere verdieping weer materaliseerde als eenzelfde zitmeubel. De dierentuin van Buenos Aires heeft eftelinghuisjes, heel veel mooie roofdieren en loslopende otters en goudhazen. Vanwege het ‘je mag voeren’ beleid zitten sommige dieren wel een beetje te strak in hun vel. Waar Brazilië niet zo goed scoort op het gebied van boekhandels en cafés met espressoapparaten zitten die hier op elke straathoek, verfijnd dat de Argentijnen zijn. Bij concerten en voetbalwedstrijden gaat het er daarentegen wild aan toe. Des te verrassender als je er achter komt dat er niets anders dan cola geserveerd wordt. Geen water, geen fanta en al helemaal geen bier. Zelfs in een dienst van een doopsgezinde kerk wordt er niet zo fanatiek meegezongen als bij een concert van rockband Bersuit en het stadion van Boca Juniors lijkt elk moment te kunnen ontploffen door de geluidsdruk. De betonnen constructie is bovendien al oud en verzwakt door de urine waarmee ‘fans’ elkaar besproeien. Dat krijg je als het uitvak zich recht boven het meest fanatieke thuisvak bevindt. Het mooiste feestje in BA (met bier voor de liefhebbers) is wat ons betreft een optreden van La Bomba de Tiempo in de fabriekshalsetting van KONEX. We hebben ons met een grote groep CouchSurfers helemaal sufgedanst. Elke maandagavond loopt heel jong Buenos Aires uit om van deze percussiegroep te genieten. Wat hen onderscheidt van de vele getalenteerde bloco’s e.d. die we al gezien hebben is dat er geen voorafgesproken liedjes gespeeld worden. Alles wordt ter plekke gedirigeerd door middel van een combinatie van hand en voetsignalen en gezichtsuitdrukkingen. Mooi om naar te kijken en nog veel mooier om je schoenzolen stuk te dansen.
Wie Buenos Aires zegt, zegt vroeg of laat ook tango. Je ziet tango op straat in het fijne slenterwijkje San Telmo, of tussen de gekleurde immigrantenhuisjes van la Boca. Dat is toeristentango, zonder gevoel, aldus Floor. Met haar kwamen we op de plekken waar de tango wel een ziel heeft. Milonga’s, tangodansavonden, waar zij over de vloer wervelde en wij het hele ritueel rustig konden observeren. De serieuze blikken en dramatische poses. De simpele basisstap, tango is in essentie een gezamenlijke wandeling, en alle franje van zwaaiende vrouwenbenen daaromheen. En de muziek. Al de eerste avond waren we in een milonga met een live tango orkest. Prachtig om in het halfduister een stel mannen op bandoleons te zien raggen dat het een lieve lust is. Tango is beslist niet zo truttig als een CD van Carel Kraayenhof wellicht doet vermoeden. Het is een volksdans, vermaak voor de vroege immigranten. Sommigen van hen, als jongetjes van de boot uit Italië gekomen, staan nu nog hoogbejaard in de buurtkroeg te zingen. Voor velen is tango meer dan een hobby, het is een levensstijl. Wij zijn niet verder gekomen dan een beginnersles van Floor op de dag voor ons vertrek. Met mijn partner, de Duitse theologiestudente Hanna, heb ik heel voorzichtig (eigenlijk té voorzichtig) de eerste stapjes gezet. Het was erg leuk om een beetje te voelen hoe dat gaat, die wisselwerking tussen twee danspartners, maar klaar voor een milonga zijn we voorlopig nog niet.

Na twee weken grote stad was het weer tijd voor een lagere versnelling. We zijn naar het voor Zuid-Amerikaanse begrippen kleine Uruguay getogen. Het ligt als een buffer tussen regionale grootmachten Argentinië en Brazilië ingeklemd. De boottocht door de rivierdelta van de Rio de la Plata was mooi, langs kleine eilandjes, scheepskerkhoven en sjieke huizen aan het water. Ons eerste beeld van Uruguay was een iets gemoedelijkere versie van Argentinië, Porteño’s zijn net als Parijzenaars niet 1 2 3 aardig. Een land met nog meer mattegelurk dan bij de buren en met grote trots dat ze al twee keer het wereldkampioenschap voetbal gewonnen hebben. We hebben een paar dagen in het als Portugese smokkelkolonie gestichtte Colonia de Sacramento doorgebracht en daar over de kinderkopjes geflanneerd. De zonsondergang bekeken vanuit de nok van de vuurtoren en ons verwonderd over het ontwerp schooluniform waar men basisscholieren in hult: een witte laboratoriumjas met een grote zwarte strik op de borst. Ook Montevideo, toch een miljoenenstad, voelde ontspannen aan. Op het centrale plein stonden de buddy-bears opgesteld die ik eerder in Berlijn had gezien. 240 twee meter hoge beren die elk door een kunstenaar uit een ander land beschilderd zijn. De Nederlandse inzending is het kaalst van allemaal. Wit, met een oranje streep en een beetje blauw en rood (in de vorm van een hartje in z’n kruis). Dutch design. Voor de rest een kleurrijk geheel, niet in de laatste plaats door het op een mooie nazomerdag toegestroomde publiek. Aan datzelfde plein werd tijdens ons verblijf ook het nieuwe kantoor van de president geopend. Een hoop poe-ha om een vrij saai gebouw. De eerste wolkenkrabber van Zuid-Amerika staat er ook en dat is schijnbaar de architectonische weergave van een bekend tangonummer uit de jaren 20, veel spannender! Bij de opening kregen we als bonus wel een beetje van het Uruguayaanse carnaval mee, waar we ons net in het carnavalsmuseum over hadden laten informeren. Niet zo groot als in Brazilië maar wel nóg langer feest. Maar liefst 40 dagen per jaar. Een ‘eigen’ percussievorm, de candombe, afkomstig van Afrikaanse slaven uiteraard. En bijzondere archetypische dansers, zoals een medicijnman met een witte aanplakbaard en hoge hoed die ook een beetje aan Uncle Sam doet denken. Uruguay is überhaupt een stuk gekleurder dan Argentinië. Hoe dat komt is vast, net als het dictatoriale verleden, een verhaal waar men in Argentinië voor het gemak meestal over zwijgt.

Leuk trouwens om van zovelen van jullie te horen dat we op de Nederlandse televisie zijn geweest.
Reacties als: “Ik stikte bijna in mijn eten” en “Waaaat?!” hebben ons ook verleid om naar de tweede aflevering van Lauren Verslaat te kijken, na ongeveer 27 minuten zijn we een paar keer in beeld in de clubkleuren van Rocinha. http://www.veronicatv.nl/web/show/id=445551/langid=43/media=74947/page=1 Leuke docu, hoewel ze natuurlijk wel de stukjes eruit geknipt hebben om ons onnozele gringo’s te laten lijken. En dat is slechts een deel van de waarheid :)

Ook nog een update over de pelgrimstocht naar Santiago de Compostela van mijn moeder. Ze is met eurolines naar San Sebastian gereden. Onderweg is ze door de Franse douane uit een volle bus geplukt en moest ze haar rugzak aanwijzen. Die hebben ze toen tot op de bodem toe uitgepakt tot ze een verdacht pakketje vonden. Daar bleek de steen in te zitten die een pelgrim traditiegetrouw tijdens de tocht op een stapel achterlaat. Het was natuurlijk wel verdacht, iemand die net terug is uit Bonaire en dan vervolgens alleen naar Spanje reist :) Na een overstap in Parijs in San Sebastian gearriveerd was haar bagage zoek en heeft ze daar vijf dagen op gewacht, in onzekerheid of die überhaupt nog wel op zou duiken. Gelukkig kon ze bij aankomst van haar rugzakje alsnog gaan wandelen. In 8 dagen heeft ze bijna 200 kilometer afgelegd tot een voetontsteking haar aan de kant hield. Helaas leidde rust niet direct tot verbetering en heeft ze haar tocht afgebroken om die later een keer voort te zetten. Nu geniet ze dus weer van het Almeerse voorjaar, terwijl wij hier de winter op ons af zien komen.

We zijn op weg naar een babyshower in Santiago de Chili, maar die is verschoven naar 13 juni dus we lijken het begin van het skiseizoen nog te gaan meemaken. En dan, dan is het toch echt weer tijd voor de tropen.

Heel veel liefs,
Martin & Wim

PS. Link voor foto’s en video’s die anderen van ons gemaakt hebben http://flickr.com/gp/the_mage/von698
De foto’s die op dit blog online staan zijn een selectie uit
Uruguay - http://www.flickr.com/photos/wimgevonden/sets/72157618646730718/
Brazilie - http://www.flickr.com/photos/wimgevonden/collections/72157615106699810/
Argentinie - http://www.flickr.com/photos/wimgevonden/sets/72157618070823763/